Potpećka pećina je spomenik prirode koji se nalazi u mjestu Potpeće, 14 km jugoistočno od Užica.
Potpećka pećina je spomenik prirode koji se nalazi u mjestu Potpeće, 14 km jugoistočno od Užica.
Njen potkovičasti ulaz se nalazi na strmoj krečnjačkoj litici, u podnožju Drežničke gradine (932 m nmv). Sa visinom od 50 metara i širinom od 12 metara pri dnu odnosno 22, metara pri vrhu, predstavlja najviši pećinski ulaz u Srbiji.
Po svom nastanku, pećina je izvorskog tipa, pošto je nastala od vodotokova koji poniru u Drežničkoj dolini i posle podzemnog toka u dužini od 4-5 km (u pravoj liniji) po izlasku iz pećine stvaraju rječicu Petnicu, koja se uliva u Đetinju.
U pećini izdvajamo dva glavna sprata pećinskih kanala: Gornja pećina (stariji) i Donja pećina (mlađi), odnosno tri grupe kanala (na osnovu morfološko-hidrološke evolucije): fosilni (Gornja pećina), periodski aktivni (duži dio Donje pećine) i stalno aktivni (najnoviji podzemni tok).
Bogatstvo pećinskog nakita spada u red veoma rijetkih u kraškim pećinama. U morfospeleološkom pogledu, u Potpećkoj pećini treba razlikovati 12 celina.
Srednja godišnja temperatura vazduha u pećini iznosi 9.5 C.
U njenoj unutrašnjosti, na njenom početku, nađeni su ostaci ljudi iz doba neolita (keramika, kremensko oruđe i obrađeni jelenski rogovi).
Pećinu su istraživali Jovan Žujović (1893.), Jovan Cvijić (1914.) i Radenko Lazarević (1957, 1972—1978.), da bi njeno uređenje za turističke posjete otpočelo u maju 1980. godine.
Po J. Cvijiću (1914.), Potpećka pećina izgrađena je u srednjetrijaskim krečnjacima, koji “leže na verfenskim škriljcima”. Detaljna geološka istraživanja i kartiranja ovog područja, izvršio je B. Marković (1957. i 1968.g.). trijaski krečnjak, u kome je izgrađena pećina, bjeličaste je boje, pukotinske pozornosti i fine mozaičke strukture.
Za javnost je otvorena 19.09.1984. godine i njen uređeni dio obuhvata dužinu od 555 metara (do kojih se može doći spuštanjem niz 700 stepenika) i površinu od 3.562m², dok se njena ukupna dužina procjenjuje na 8 do 10 km. Jedna je od sedam pećina u Srbiji koje su uređene za turiste.
Interesantno je da ova pećina nema svoje pravo ime, a njen naziv "Potpećka", navodno potiče od sela pokraj koga prolazi koje je, opet, dobilo naziv po pećini – “selo pod pećinom”.
(Dnevna doza geografije)