Lovćen je planina smještena u jugozapadnom dijelu Crne Gore.
Lovćen je planina smještena u jugozapadnom dijelu Crne Gore.
Visinom se posebno ističu dva njegova vrha: Štirovnik, čija najviša tačka doseže čak do 1749 metara iznad mora, i Jezerski vrh (1657 metara) na kome je smješten mauzolej čuvenog pjesnika i vladara Petra II Petrovića Njegoša koji je na Lovćenu i sahranjen, tačnije na Nižemu vrhu sa koga se dobro vidi Njegoševo rodno mjesto Njeguši. Na planini Lovćen se nalazi i istoimeni Nacionalni park koji obuhvata centralni i najviši dio lovćenskog masiva, površine 6.220 hektara.
Na relativno uskom prostoru se sreću brojni i raznovrsni oblici reljefa, padine planine su kamenite, sa brojnim izbočinama, jamama i dubokim udubljenjima, dajući krajoliku na taj način specifičan izgled. Sa vidikovca, u neposrednoj blizini, pruža se fantastičan pogled na Bokokotorski zaliv i Katunsku nahiju, poznatu još i kao Kameno more.
Smješten na mjestu gde se spajaju dvije sasvim različite prirodne cjeline, more i kontinent, Lovćen trpi uticaje oba klimatska tipa koja su omogućila razvoj raznovrsnih bioloških sistema. Među 1.300 različitih biljnih vrsta, što čini trećinu ukupne crnogorske flore, mnogo je endemskih, reliktnih, ljekovitih, aromatičnih i medonosnih. Predio Parka je stanište mnogih životinjskih vrsta, sisara (vuk, medved, vepar, lisica, srna, zec i dr.), oko 200 vrsta ptica, 85 vrsta leptira, 100 vrsta mrava i druge. Šumska vegetacija zauzima 70% ukupne povšine Lovćena, na pretežno šikare i niske šume crnog graba nadovezuje se pojas bukovih šuma i bora munike.
Kulturnu baštinu Nacionalnog parka karakterišu memorijalni spomenici, crkve, narodno graditeljstvo i stari putevi. Brojne su tradicionalne građevine (kamene kuće sa pojatama, guvna, suvomeđe, ublovi i bistijerne).
Na Njegušima, u zasjeoku Erakovići, nalaze se memorijalne kuće crnogorskih vladara dinastije Petrović. Sakralnu arhitekturu njeguškog kraja simbolišu skromne seoske crkve, jednostavne arhitekture, zidane u duhu narodnog graditeljstva, sa jednodelnim ili trodjelnim zvonicima na preslicu. Od posebnog graditeljskog značaja su stari karavanski put i čuvene lovćenske serpentine, koji se niz planinski masiv pružaju od Njeguša do Kotora.
Gorepomenuti Njegošev mauzolej je monumentalni kompleks, građen od 1970. do 1974. godine, koji se prostire po čitavom Jezerskom vrhu i obuhvata prilaz do tunela kroz koji se provlače 461 stepenica, plato i predvorje, stazu i guvno-vidikovac sa kojeg se pruža impresivan pogled. Mauzolej čine atrijum na čijem je centar bunar težine 4 tone, portici sa lijeve i desne strane, dve karijatide - Crnogorke u narodnoj nošnji isklesane u crnom mermeru, teške osam tona i visoke oko 4,50 metara.
Njegoševa granitna figura teška 28 tona i visoka 3,74 m, dominira ispred centralne niše, a u samom pročelju je mermerni sarkofag u koje je položeno Njegoševo tijelo. Kripta - kapela, je najimpresivniji dio Mauzoleja, izgrađena od tamno-zelenog mermera sa šest bočnih i jednom centralnom nišom. Na visini od 9 m svod je prekriven mozaikom sa 200.000 pozlaćenih pločica.
Područje oko planine Lovćen, poznato je po vrhunskoj kuhinji i mnogobrojnim specijalitetima, poput čuvene njeguške pršute, njeguškog sira i kobasica ili kastradina (jela od ovčijeg suvog mesa). Lokalni majstori kuhinje tvrde da su za poseban ukus i aromu ovih specijaliteta, najzaslužniji mješanje planinskog i morskog vazduha, kao i drva koja se koriste za njihovo sušenje. Medovina je narodno piće Starih Slovena koje ima ljekovita svojstva (okrepljuje organizam, popravlja krvnu sliku i usporava starenje), i jedno je od autentičnih ostavština koja se još uvijek mogu pronaći u Lovćenskom kraju.
(Aleksandar Devetak/rtours.rs)