Močvare, šume i okeani upijaju i zadržavaju ugljen-dioksid i zato su presudno važni resursi za zemlje koje teže ispunjenju ciljeva ustanovljenih Pariskim klimatskim sporazumom.
Močvare, šume i okeani upijaju i zadržavaju ugljen-dioksid i zato su presudno važni resursi za zemlje koje teže ispunjenju ciljeva ustanovljenih Pariskim klimatskim sporazumom.
Mogu li se ti resursi efikasnije iskoristiti?
Pariski sporazum je potpisalo 196 zemalja u decembru 2015, a stupio je na snagu u novembru ove godine. Predstavnici zemalja potpisnica okupili su se u Makarešu (Maroko) na redovnoj konferenciji UN o klimatskim promjenama. Tokom konferencije dio pažnje je posvećen problemima korišćenja prirodnih sistema za dostizanje postavljenih ciljeva o smanjenju emisije CO2.
Problem klimatskih promjena je kolosalan, ali su kolosalne i mogućnosti koje se otvaraju zahvaljujući aktiviranju politike održivog razvoja i obezbjeđivanju bolje budućnosti na čitavoj planeti. U skladu sa Pariskim Sporazumom, vlade su se obavezale da radikalno smanje emisije ugljen-dioksida kako bi se spriječilo povećanje temperature na planeti za 2°C. Velika većina zemalja potpisnica već je predstavila svoje nacionalne planove djelovanja u dostizanju tog cilja. Vremenom, ti planovi treba da postanu još ambiciozniji.
Takozvani “doprinosi, utvrđeni na nacionalnom nivou” sadrže ciljne pokazatelje u sferi obnovljive energije kao i predloge za razvoj održivih transportnih sistema, povećanje energetske efikasnosti, poboljšanje obrazovanja. Osim toga, države moraju razmoriti mjere povećanja kvaliteta upravljanja prirodnim kapitalom. Već se u samom Pariskom sporazumu navodi važna uloga koju prirodni ekosistemi igraju u smanjenju količine ugljen-dioksida u atmosferi i vlade ne bi trebalo da prenebregavaju te važne instrumente.
Vlade treba da preduzmu mjere za očuvanje postojećih ekosistema, a takođe i da obnove i prošire one devastirane, uzimajući obavezno u obzir interese stanovništva. U prvom redu to se tiče močvara u čiji sastav ulaze bilo koje zemljane površine pokrivene vodom (sezonski ili stalno), na primjer jezera, plavne zone, tresetišta i koralni grebeni.
Posebno su važna tresetišta. Iako zauzimaju svega 3% zemljine površine, ona apsorbuju dvaput više ugljen-dioksida nego sve šume na Zemlji zajedno. Dno tresetišta se sastoji od CO2 (u vidu istrulog biljnog materijala) koji se kupi tokom hiljada godina. Kada se tresetišta isuše ili izgore, ugljen-dioksid koji se u njima nakupi dospijeva u atmosferu. Osim toga, obimi emisija ugljen-dioksida u atmosferu tokom procesa isušivanja tresetišta dvaput su veći nego emisije iz cijele avionske industrije.
Zaštita i obnova tresetišta omogućili bi da se značajno snizi globalna emisija CO2. Upravo je zbog toga 2015. godine Savjet ministara zemalja Sjeverne Evrope objavio program o zaštiti tresetišta u regionu. Skoro polovina tresetišta u zemljama sjeverne Evrope u ovom trenutku je uništena; zbog degradacije datog ekosistema emisije ugljen-dioksida u tim zemljama povećale su se za 25%.
Pariski sporazum je potpisan prije manje od godine. To znači da svijet sada shvata neophdnost konkretnih dejstava s ciljem ukljanjanja uzroka klimatskih promjena a takođe i njihovih posljedica koje su već pogodile mnoge zemlje (katastrofalne poplave, nedostatak vode, suše).
Ne čudi osjećaj vanredne situacije. Prema podacima agencije UN-Water, 90% svih prirodnih prijetnji vezano je za vodu. Te prijetnje će biti češće i intenzivnije što se situacija sa klimatskim promjenama bude pogoršavala. Ipak, njihov efekat može biti ublažen prirodnim sistemima: močvare funkcionišu kao sunđeri koji snižavaju nivo poplava i odlažu početak suša. Pritom, jaka alkalna zemljišta i koralni grebeni igraju ulogu amortizera koji štite od olujnih naleta. Osim toga, močvare, okeani i šume ne samo da love i apsorbuju ugljen-dioksid - oni snabdijevaju pitkom vodom i hranom skoro tri milijarde ljudi.
Države svijeta već imaju gotovu platformu koju mogu koristiti za buduće projekte zaštite močvarnih područja. Ramsarska konvencija o močvarama (međunarodni sporazum u okviru koga se 169 zemalja obavezalo na zaštitu i upravljanje močvarama) idealan je mehanizam koji vladama omogućava da dostignu cilj smanjenja emisije CO2, a takođe i da realizuju program “Ciljevi održivog razvoja UN do 2030”.
Dugoročni cilj Pariskog sporazuma - doći do klimatske neutralnosti (to jest svesti neto obim emisije gasova na nulu) u prvoj polovini XIX vijeka. Klimatska neutralnost neophodna je da bi se spriječilo povećanje temperature na zemlji za 2°C. Takva neutralnost postaće moguća ako smanjimo emisiju gasova do nivoa koji sama pridoda može lako i potpuno da savlada. Takav je bio prirodni ciklus na zemlji tokom miliona godina, prije nego je započela antropogena promjena klime.
Klimatska neutralnost može biti dosgnuta uz pomoć političke volje, inovativnih mjera, novih zelenih tehnologija, izvora čiste energije, a takođe i na račun preusmjeravanja tokova investicija koje se mjere milijardama dolara u smjeru održivih grana ekonomije i infrastrukture. Za uspjeh takve politike biće potrebno ekonomski isplativo investiranje u projekte zaštite i širenja prirodnog kapitala. Samo prirodni sistemi, kao što su močvare i šume, mogu zaista garantovati uspjeh, baš kao i čistu properitetnu budućnost.
Rojas-Urrego je generalna sekretarka Ramsarske konvencije o močvarama
Espinosa je izvršna sekretarka Okvirne konvencije UN o klimatskim promjenama
Copyright: Project Syndicate, 2016.