Zvanični naziv ove države je republika Zimbabve.
Zvanični naziv ove države je republika Zimbabve.
To je kontinentalno zatvorena zemlja koja se na sjeveru graniči sa Zambijom (797 km), na istoku sa Mozambikom (1 231 km), na jugu sa Južnom Afrikom (225 km) i na zapadu sa Bocvanom (813 km). Ukupna površina državne teritorije iznosi 390 759 km2. Prema procjeni UN, u Zimbabveu je 1998. godine živjelo 11 044 147 stanovnika.
Iako je riječ o kontinentalno zatvorenoj državi, geografski položaj Zimbabvea je dosta povoljan. Njegova teritorija predstavlja sponu između južnog basena Konga i Južnoafričke visoravni pravcem sjever-jug, odnosno sponu između basena Kalaharija i obale Indijskog okeana pravcem istok-zapad.
Geološka struktura i reljef
Geološka i geomorfološka struktura Zimbabvea se u osnovi može predstaviti sljedećim morfološkim cjelinama: oblast planina, predio zaravni, nizijski predio i polupustinjski predio. Geološku osnovu Zimbabvea predstavljaju prekambrijske stijene koje su zastupljene kroz veći dio zemlje. U prekambrijumu je nastao i Veliki dajk, najveća afrička geološka tvorevina. Zastupljene su još i formacija perma, trijasa, jure, krede i tercijera.
Planinska oblast se nalazi na istoku zemlje, sa planinom Inianga ili Nianga, sa najvećim vrhom u zemlji Iniangani (2 592 m). Pravih nizija u Zimbabveu gotovo da nema, ako se izuzmu manji predjeli na krajnjem jugu oko rijeka Limpopo i Mienezi, gdje se nalazi najniža tačka Zimbabvea, na mjestu gdje Limpopo ulazi u Mozambik (201,3 m) i predio na jugoistoku oko rijeka Rundi i Sabi u nacionalnom parku Gonareze. Nadmorske visine su ovdje svuda ispod 300 metara.
Predio zaravni (platoa) obuhvata skoro cijeli dio Zimbabvea. Centralni plato poznat kao Visoki Veld je prosječnih visina oko 1 200 metara i pruža se u luku, od sjevera ka zapadu zemlje, dužine 650 km i širine 80 km. Okružujući Visoki Veld sa svih strana, nalazi se širi i prostraniji plato Srednjeg Velda sa visinama između 600 i 1 200 metara. Plato niskog Velda je na jugu i jugoistoku države, i obuhvata basene Limpopoa i doline Sabi, Rundi i Mienezi rijeka, kao i basen Zambezija na sjeveru i sjeverozapadu. Visine su svuda ispod 600 m iznad nivoa mora. Nema djelova Zimbabvea koji se zapravo mogu nazvati pustinjom, već prije polupustinjom ili sušnom stepom. To je sektor sjeverozapadno od Plamtrija, koji je predstavljen monotonim pješčanim uravnjenjem i označava istočnu ivicu Kalaharija, kao i poduži pojas Nilskog Velda na jugu koji je jako sušan. Zimbabveanski kraton predstavlja dio starog afričkog štita, i kao takva stabilna rezistentna masa, glavne tektonske pokrete je doživio još u prekambrijumu. Slabiji tektonski pokreti su bili zapaženi i u juri, praćeni magmatizmom u manjim partijama kroz veći dio zemlje.
Klimatske karakteristike
Klimatske karakteristike Zimbabvea su pod velikim uticajem Indijskog okeana na istoku, nadmorske visine koje se na istoku kreću između 1 500 i 2 500 metara i na Visokom Veldu od 900 do 1 500 metara, uticajem Kalaharija na zapadu i jugozapadu, kao i niskoležećih dolina basena Zambezija i Limpopoa na zapadu i sjeveru, odnosno na jugu. Iako leži sasvim unutar tropskog pojasa, zbog nadmorskih visina, samo niskoležeće doline Zambezi i Limpopoa imaju tropske karakteristike.
Zime su blage, suve i sunčane, sa temperaturama od 25 C do 30 C. Kiše padaju ljeti i donose ih vlažni pasati sa Indijskog okeana. Količina padavina opada od istoka ka zapadu i od sjevera prema jugu. Istočni dio zemlje prima preko 1 500 mm dok niskoležeća područja primaju ispod 400 mm, pa i 300 mm godišnje.
Hidrografija
Zimbabve ne izlazi na morsku obalu, ali je udaljen od Indijskog okeana svega oko 200 km. Najveći dio voda upravo se odvodnjava u Indijski okean uz pomoć tri najvažnija riječna sliva. To su Zambezi sa izvorištem u Zambiji, Limpopo sa izvorištem u Južnoj Africi i Sabi sa izvorištem u Zimbabveu na Visokom Veldu. Područje sa unutrašnjim oticanjem obuhvata manju oblast na zapadu države. Sem guste riječne mreže i velikih rijeka, Zimbabve je karakterističan po brojnim vještačkim jezerima izgrađenim za potrebe vodosnadbjevanja i dobijanja električne energije. Najveće od njih je Kariba, napravljeno pregrađivanjem srednjeg toka Zambezija, koje spada među najveća vještačka jezera na svijetu.
Pašnjaci i šume
U Zimbabveu pašnjaci služe zа gradnju i stočarstvo i pokrivaju 23,3 miliona ha. Nacionalni parkovi sami pokrivaju oko 5,4 miliona hektara, predstavljaju 13,1 % ukupne površine zemljišta, dok pašnjaci-travnjaci za stočarske proizvodnje se procenjuju na 1 439 589 ha (3,6 % ). Šume i šumsko zemljište čine 16 544 355 ha (42,3 %), od kojih je 843 297 ha (2,2 % ) zaštićeno. Zaštićene oblasti nacionalnih parkova uključuju utočišta, Safari područja, botanička rezerve, bašte i površine za razonodu i rekreaciju. Sve u svemu, skoro 60% zemlje je pošumljeno (Tabela 1).
Ranjivost na klimatske promjene će dovesti do smanjenja šuma, kao i proizvodnje stoke i divljih životinja zbog smanjene nosivosti pašnjaka, posebno na sjeverozapadu i jugozapadnim djelovima Zimbabvea koji su skloni sušama, štetočinama, bolestima i požarima na južnoafričkim livadama. U slučaju sa stokom i divljačima, mjere prilagođavanja će obuhvatiti dodatne odredbe snadbijevanja vodom.
Biodiverzitet
Biodiverzitet je osjetljiv na padavine i temperaturne režime. Zimbabve odlikuje tropska suva klima. Šumski i poljoprivredni ekosistem najviše stradaju, posebno, s obzirom da je Zimbabve sklon vlazi i nedostatku vode kao rezultat povećanja učestalosti suša ili kratkih kišnih sezona, u protekloj deceniji, kao i pojavi ekstremnih događaja , kao što su poplave slične onima u 2000. godini. Studije sprovedene u zemlji su pokazale direktnu jaku korelaciju između povećanja temperature i smanjenje padavina koji utiču negativno na biljke biodiverziteta, kako je navedeno u nacionalnoj komunikaciji prema UNFCCC (1998, 2012). U komunikaciji 2012. godine, predviđeno je da do 2080. godine, područja koja trenutno imaju visoku koncentraciju biljnog biodiverziteta će se smanjiti, dijelom zbog klimatskih varijabilnosti i, u izvjesnoj mjeri, zbog neodržive ljudske aktivnosti. Karta br 6 prikazuje neke od degradiranih i šumskih područja kojima je potrebna hitna rehabilitacija za oporavak od iscrpljenog biodiverziteta. Ovo je dovoljno dobar pokazatelj da Zimbabveova adaptacija i mjere ublažavanja strategije treba da se fokusiraju na smanjenje antropogenskih poremećaja i neodrživo korišćenje biodiverziteta sa naglaskom na očuvanje ugroženih biljnih biodiverziteta i izbjegavanje svoje prekomjerne eksploatacije .
Prema izvještaju Nacionalne komunikacije u okviru UNFCCC (2012), Zimbabveovi šumski resursi predstavljaju oko 23,3 miliona ha (60 %) ukupne površine zemljišta Zimbabvea. Od toga, 16,5 miliona su šume i šumoviti krajevi (42/3 %) i 1,4 miliona ha (3,6 %) su pašnjaci, izuzev parkova kao što je prikazano na karti br. 5. Ovi statistički podaci govore dovoljno jasno da Zimbabve potencijalno ispušta ugljenik. Velike promjene u šumama desile su se u periodu između 1992. i 2008. godine, kako je navedeno u Nacionalnom državnom genetičkom izvoru (Komisija šumarstva, 2011), gdje je došlo do pada od 53,2 % na 42,3 %. Šumarstvo i drugi planski resursi podliježu negativnim efekatima klimatskih promjena, posebno onih koji se odnose na padavine, štetočine i bolesti, livadske požare i antropogene aktivnosti. Veći dio Zimbabvea prikazuje mnoge oblasti koje se opustošene i degradirane i jedan od glavnih doprinosioca su livadski požari u kojima se godišnje izgubi oko milion hektara. Gubitak šumskih resursa je procjenjen na 327 000 ha godišnje, po stopi od blizu 1,8 % na godišnjem nivou (Izvještaj Nacionalnog državnog genetičkog izvora, Komisija šumarstva, 2011).
Geografija za sve - pripremio: Goran Mastilović